Thạch tín là gì? Tác hại của nước nhiễm thạch tín tới sức khỏe con người

Thạch tín (Asen) là một hóa chất bán kim loại tự nhiên được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới. Ngoài ra, đây cũng là một trong những loại dược liệu giúp điều trị bệnh hen suyễn, giang mai và các bệnh lý ngoài da như bệnh vẩy nến, bệnh chàm,… Tuy nhiên, bên cạnh mặt lợi, thạch tín cũng được xem là con dao hai lưỡi có thể đe dọa đến tính mạng người dùng. Sau đây hãy cùng với botchumngay.vn tìm hiểu về loại hóa chất này trong bài viết dưới đây nhé!

Tìm hiểu thạch tín là gì?

Thạch tín (Hay còn gọi là Asen, theo Wiki) là một nguyên tố hóa học có ký hiệu là As và có số nguyên tử là 33. Thạch tín là chất á kim, có màu xám bạc hay trắng như thiếc, có tính giòn. Thạch tín có tỷ trọng 5,73 nóng chảy ở 817°C (36atm), thăng hoa ở 715°C.

Ở trạng thái nguyên chất, thạch tín không độc. Thạch tín vô cơ thường ở dạng hóa trị III hoặc V. Dù ở dạng nguyên chất, asen lành tính, nhưng khi tồn tại ở dạng hợp chất, thạch tín cực kỳ độc. Thạch tín luôn biến đổi do quá trình oxy hóa hoặc lẫn các tạp chất thạch tín oxy hóa.

Thạch tín là một kim loại có trong tự nhiên và không độc ở dạng nguyên chất

Phân loại thạch tín

Thạch tín tồn tại ở khắp mọi nơi và được chia làm 2 loại chính đó là:

Asen hữu cơ: Là các hợp chất hữu cơ có chứa nguyên tử asen như acid 4-hydroxy-3-nitrobenzenearsonic. Asen hữu cơ thường tìm thấy nhiều trong mô thịt động vật và thực vậy. Đối với cơ thể người thì chúng vô hại

Asen vô cơ: Là nguyên tử asen ở dạng kim loại tinh khiết hoặc  hợp chất asen không có liên kết với gốc carbon. Asen vô cơ thường tồn tại dưới dạng hòa tan trong nước hoặc trong đất đá. Đối với loại này thường có hai loại chính như arsenate và arsenit. 

Asen có nhiều xung quanh cuộc sống chúng ta dưới 2 dạng là hữu cơ và vô cơ

Theo các chuyên gia, Asen được xem là con dao hai lưỡi. Bởi khi ở trạng thái nguyên chất (Asen hữu cơ) chúng khá lành tính và không gây độc. Tuy nhiên, khi bị biến đổi sang dạng hợp chất (Asen vô cơ), kim loại này cực độc.

Đặc biệt, một số nghiên cứu cho biết, chất độc trong Asen vô cơ cao gấp 4 lần thủy ngân. Đây cũng chính là nhóm chất được Cơ quan nghiên cứu ung thư Quốc tế và liên minh Châu Âu (EU) xếp vào nhóm đầu tiên trong bảng chất độc gây ung thư.

Thạch tín có ở những đâu?

Công dụng của thạch tín

Sử dụng trong y tế

Vào thế kỷ 4 TCN, thạch tín đã được biết đến như một tác nhận trị liệu bệnh. Nguyên liệu này được người dân Hy Lạp cổ đại dùng để điều trị lở loét hoặc sử dụng như chất làm rụng lông. 

Vào những năm 1786, bác sĩ Thomas Fowler người Anh đã nghiên cứu và ứng dụng thạch tín vào một số loại thuốc bổ, thuốc giúp điều trị các bệnh như:

• Bệnh hen suyễn
• Bệnh vẩy nến
• Bệnh chàm
• Bệnh thiếu máu
• Đau đỏ mắt
• Bệnh bạch cầu Hodgkin 
• Bệnh bạch cầu

Tuy nhiên, sau quá trình sử dụng thuốc, các nhà nghiên cứu đã phát hiện thuốc chứa thạch tín làm giảm số lượng tế bào bạch cầu ở người bình thường. Điều đáng nói là bệnh nhân dùng thuốc có nguy cơ mắc bệnh ung thư và bạch cầu tủy xương mãn tính tăng cao đáng kể. Do đó, vào những năm 1930 và 1950, các nhà nghiên cứu đã loại bỏ ứng dụng thạch tín trong điều chế thuốc trị bệnh.

Vào năm 1910, bác sĩ người Đức Paul Ehrlich đã nghiên cứu và phát triển một loại thuốc dựa vào Arsenic Salvarsan. Đây là một loại thạch tín hữu cơ, an toàn và có tác dụng hiệu quả trong việc chữa khỏi bệnh giang mai trong thời điểm đó. Loại thuốc này vẫn được coi là một trong những liệu pháp hàng đầu để điều trị bệnh giang mai cho đến khi thuốc kháng sinh Penicillin ra đời vào những năm 1940. Tính đến thời điểm hiện tại, loại Asen hữu cơ này vẫn được sử dựng trong điều trị bệnh trypanosomia.

Sử dụng trong nông nghiệp

Thạch tín được ứng dụng trong nông nghiệp như sau:

Vào năm 1940, dược liệu này được sử dụng làm chất bảo quản gỗ. Chúng được sử dụng rộng rãi để ngăn ngừa thối rữa trong gỗ

Năm 1980: Asen được ứng dụng làm thuốc trừ sâu giúp tiêu diệt sâu bọ gây hại mùa màng

Asen được sử dùng để làm thuốc diệt trừ sâu bọ trong nông nghiệp

Tuy nhiên, chính vì độc tính có trong Asen mạnh nên vào năm 2003, các loại thuốc trừ sâu, diệt mối có chứa dược liệu này đã được các nhà sản xuất tự nguyện ngưng sản xuất.

Dùng trong công nghiệp

Trong công nghiệp Asen được hợp kim với chì để tạo thành kim loại có tính chất cứng và bền. Bên cạnh đó, chúng cũng được sử dụng để làm đồ thủy tinh, đạn hoặc pin. Ngoài ra, Asen còn được ứng dụng trong pháo hoa hoặc làm chất pha tạp cho các thiết bị trạng thái rắn như bóng bán dẫn. Tuy nhiên, do chứa chất độc mạnh cộng với sức ép từ Cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ (EPA), hoạt chất này đã được các nhà sản xuất ngưng sử dụng.

Nước nhiễm thạch tín là gì?

Thạch tín có mặt trong đất, nước, không khí nên thức ăn, nước uống hàng ngày chúng ta sử dụng đều không thể tránh khỏi việc chứa một hàm lượng thạch tín nhất định. Tuy nhiên, hàm lượng này rất nhỏ và hầu như không làm ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhưng, khi hàm lượng thạch tín vượt quá mức cho phép, thì nó sẽ gây độc hại cho cơ thể, là nguyên nhân hàng đầu của ung thư.

Nước nhiễm thạch tín chứa lượng thạch tín vượt mức cho phép gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe

Nước nhiễm thạch tín là nước chứa dư lượng thạch tín cao vượt mức cho phép, khi đi vào cơ thể sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Theo Cục Bảo vệ Môi trường Mỹ quy định lượng Asen (thạch tín) trong nước không thể vượt quá 10 phần tỷ (PPB).

Nhiều khu vực trên thế giới đã phát hiện nguồn nước nhiễm thạch tín nặng nề, chẳng hạn như Chile, Bangladesh, Trung Quốc đặc biệt, Việt Nam cũng nằm trong danh sách các quốc gia có tỉ lệ nguồn nước bị nhiễm thạch tín cao.

Xem thêm các bài viết sau:

• TOP NHỮNG MÁY LỌC NƯỚC SIÊU NHỎ GỌN, TIỆN LỢI ĐÁNG MUA NHẤT
• LÀM THẾ NÀO ĐỂ BIẾT BẠN ĐANG UỐNG NƯỚC VỐI ĐÚNG CÁCH?
• CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT: CÁCH “BIẾN” NƯỚC MẶN THÀNH NƯỚC NGỌT TẠI NHÀ ĐƠN GIẢN

Nước nhiễm thạch tín vì nguyên nhân gì?

Có nhiều nguyên nhân làm nước nhiễm thạch tín với 1 lượng lớn, phổ biến nhất là:

Asen tồn tại trong lòng đất do đó rất dễ dàng xâm nhập vào nguồn mạch nước ngầm. Tuy nhiên, trong nhiều năm trở lại đây, nguyên nhân chính khiến nguồn nước dễ bị nhiễm asen là do hoạt động sản xuất của con người tác động.

Hoạt động nông nghiệp hàng năm đổ ra hàng tấn thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học vào môi trường đất. Các hóa chất độc hại này theo thời gian sẽ ngấm vào lòng đất và ngấm vào mạch nước ngầm gây ra ô nhiễm nguồn nước, và theo đó một lượng Asen lớn cũng ngấm vào nước gây ô nhiễm.

Các nước thải từ hoạt đông sản xuất công nghiệp chứa các gốc kim loại nặng, nhiễm chì, asen… từ các nhà máy, xí nghiệp đổ ra môi trường đất, nước mà chưa qua xử lý hoặc xử lý nhưng chưa thực sự triệt để.

Nước thải từ các nhà máy, xí nghiệp chưa qua xử lý chứa nhiều kim loại nặng trong đó có thạch tín

Tại Việt Nam, một số khu vực có nguồn nước ngầm nhiễm asen nặng được xác định như Hà Nội và các tỉnh khu vực đồng bằng sông Hồng lân cận bao gồm Hà Nam, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình… Các tỉnh thành ở khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long như Đồng Tháp, An Giang và vùng Tây Nguyên cũng có hàm lượng asen cao trong nước.

Một số khu vực khác ở Việt Nam, cũng được xác định là có hàm lượng Asen cao nhưng chủ yếu đến từ cuộc chiến tranh chống Mỹ.

Thạch tín trong nguồn nước không mùi, không vui, không làm thay đổi màu sắc của nguồn nước nên để phân biệt bằng các phương pháp thủ công là điều rất khó khăn, nên cần thận trọng với những nguồn nước mà chúng ta có cảm thấy là an toàn đi nữa.

Thạch tín gây tác hại gì đến sức khỏe con người?

Việc bị ngộ độc thạch tín có thể gây ra các tác hại vô cùng nguy hiểm cho da như: gây biến đổi sắc tố da, sạm da, lão hóa da. Nguy hiểm hơn, Asen làm nguy cơ mắc bệnh ung thư da nhanh hơn.

Hay bị nhiễm độc cấp tính như bị nôn mửa, tiêu chảy liên tục, khát nước dữ dội, mạch đập yếu, đau bụng, tiểu khó, khiến mặt nhợt nhạt,  thâm tím,… Nhiễm độc cấp tính sẽ rất nguy hiểm nếu như  không được cấp cứu kịp thời, có thể dẫn đến tử vong.

Biến đổi sắc tố da là biểu hiện rõ nhất của việc nhiễm độc thạch tín

Còn việc bị nhiễm độc thạch tín mạn tính chủ yếu là do lượng nhỏ Asen tích tụ trong cơ thể trong thời gian dài gây nên. Một số triệu chứng nhiễm độc mạn tính xuất hiện trong giai đoạn đầu như tăng hoặc giảm sắc tố da, khi đó da xuất hiện những nốt thâm nhỏ, xuất hiện nhiều nhất là ở ngực, bụng,  cẳng chân… Ngoài ra, trên da còn xuất hiện các mảng dày sừng giống như mụn cơm, sau đó sẽ lan thành từng mảng.

Ngoài những tác hại trên, nếu sử dụng Asen trong thời gian dài có thể gây các biến chứng như: Ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm mất cảm giác của thính giác, cảm giác của tay chân, dẫn đến bệnh tiểu đường, các bệnh về gan, nhồi máu cơ tim, sẩy thai…

Thạch tín là một trong những loại dược liệu giúp điều trị một số bệnh hiệu quả, nhưng không nên chủ quan vì hoá chất này còn được mệnh danh là “vua của chất độc”, vì thế không nên tự ý mua và sử dụng.

Ngộ độc thạch tín 

Các biện pháp ngăn ngừa ngộ độc thạch tín

Chỉ sử dụng nguồn nước sạch, an toàn 

Đây là một trong những biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa sự tiếp xúc với thạch tín. Chúng ta chỉ sử dụng nguồn nước đã được nhà nước cho phép và ngay lập tức ngừng sử dụng nguồn nước nếu như nghi ngờ bị nhiễm bẩn.

Sử dụng nguồn nước sạch để đảm bảo sức khỏe cho các thành viên trong gia đình

Nên kiểm tra sức khỏe thường xuyên

Những ai sống ở những nơi có nguy cơ cao tiếp xúc với chất độc này nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các dấu hiệu của nhiễm độc mãn tính.

Mặc trang phục bảo hộ nếu tiếp xúc với môi trường asen

Việc mặc các trang phục bảo hộ đầy đủ là hoàn toàn cần thiết để tránh tiếp xúc với thạch tín. Nên tắm rửa, thay quần áo sau khi rời khỏi nơi làm việc.

Nên sử dụng đồ bảo hộ nếu phải tiếp xúc với môi trường có thạch tín

Thạch tín rất khó nhận biết trong nước, do không màu, không mùi, không vị. Vì thế, nguồn nước gia đình đang sử dụng có bị nhiễm, chắc chắn là bạn cũng không biết. Nếu muốn biết chính xác, bạn cần lấy mẫu mang đến các phòng thí nghiệm để xét nghiệm. Hướng đến giải pháp loại bỏ chất độc hại có trong nước, dưới đây có một số giải pháp bạn có thể áp dụng:

Đổi bình nước đóng chai

Đây là giải pháp đầu tiên bảo vệ những người thân yêu của bạn, giúp tránh khỏi bệnh tật. Vì nước đóng chai thường là nguồn nước đã được đạt tiêu chuẩn, qua hệ thống lọc và được kiểm chứng an toàn uống vào cơ thể. Ngoài ra, nguồn nước có đầy đủ khoáng, nên dùng cực kỳ tốt cho sức khỏe. Sử dụng một số thương hiệu bình nước đóng chai uy tín như Lavie, Aquafina.. Giá dao động từ 50-70 ngàn 1 bình 20 lít. Tính về mặt chi phí khá đắt và gây tốn kém cho người dân, đánh giá chỉ là giải pháp tạm thời.

Sử dụng nước đóng chai có thể hạn chế khả năng tiếp xúc với nguồn nước nhiễm asen

Máy lọc nước RO gia đình

Máy lọc nước RO ngày càng đến gần hơn với người Việt và xuất hiện nhiều trong các căn hộ của gia đình.

Là dòng máy lọc nước RO - sử dụng công nghệ thẩm thấu ngược, có thể loại tới 99,99% các vi khuẩn, virus, kim loại nặng, trong đó có cả asen, các chất độc khác, bụi bẩn, rong rêu, rỉ sét. Sau khi đi qua, nước lọc sạch, có thể uống trực tiếp, không cần đun. Đặc biệt, nhiều loại máy lọc nước đã được cải tiến, thêm các lõi lọc chức năng nhằm tạo vị ngon ngọt, bù khoáng, cân bằng các dưỡng chất trong nước, giúp bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

Mua máy lọc nước cần chọn đơn vị bán hàng chính hãng, uy tín và có thâm niên, đặc biệt là đạt quy chuẩn về độ sạch và mức độ khoáng chất trong nước (quy chuẩn QCVN6-1:2010/BYT - đây là quy chuẩn đánh giá chất lượng và nước lọc từ máy lọc nước) giúp thêm tin tưởng lựa chọn. 

Hi vọng những thông tin bổ ích ở trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức về thạch tín và những tác hại khi tiếp xúc với nguồn nước bị nhiễm thạch tín, phòng tránh những rủi ro không đáng có. Chúc các bạn mạnh khỏe!

Xem thêm các bài viết liên quan:

• Bảo vệ cột sống cho trẻ tránh tình trạng lưng tôm vĩnh viễn
• Kinh nghiệm mua đèn hồng ngoại trị liệu tránh tiền mất tật mang
• Tránh nguy cơ tiểu đường ở trẻ em bằng máy đo đường huyết!!!