Oxidative Stress là gì? Những vấn đề sức khỏe không thể bỏ qua

Cuộc sống càng hiện đại thì con người càng phải đối mặt với nhiều bệnh lý nguy hiểm như: Ung thư, tiêu đường, xơ gan, suy thận… Và giới y khoa thế giới đã đưa ra thuật ngữ Oxidative stress như một tác nhân chính gây ra các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Vậy oxidative stress là gì? Những vấn đề sức khỏe gì liên quan đến oxidative stress. Sau đây hãy cùng botchumngay.vn tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Oxidative stress là gì?

Thuật ngữ Reactive oxygen species trong tiếng Anh được tạm hiểu gốc tự do oxy hóa. Oxidation là gì? Là quá trình oxy hóa. Kết hợp nghĩa của các thuật ngữ trên thì khái niệm oxidative stress  được hiểu như thế nào? Oxidative stress được hiểu như là kết quả của việc mất cân bằng giữa sự hình thành các gốc tự do có oxy (Reactive oxygen species, viết tắt là ROS) và cơ chế chống lại các gốc tự do của cơ thể (Hoạt động oxy hóa – khử trong cơ thể).

Khi cơ thể chúng ta bình thường, khỏe mạnh có sức đề kháng tốt thì khi bị các gốc tự do tấn công, cơ thể sẽ tiết ra enzyme để trung hòa, sửa chữa hoặc loại bỏ những tế bào, phân tử protein, các DNA bị hư hỏng. Tuy nhiên, gốc tự do tấn công cơ thể chúng ta quá nhiều. Trung bình mỗi ngày một tế bào phải hứng chịu 10.000 đợt tấn công của các gốc tự do . Vậy nên, cơ thể sẽ dần dần không kịp tiết ra enzyme để chống lại các gốc tự do, dẫn đến mất cân bằng oxi hóa.

Oxidative stress là một gốc tự do oxi hóa tấn công các tế bào khỏe mạnh

Sự rối loạn, mất cân bằng của trạng thái oxi hóa khử có thể gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc tự sự sản sinh của các peroxide và các gốc tự do làm tổn thương đến các thành phần của tế bào, trong đó bao gồm protein, chất béo và DNA.

Oxidative stress chính là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm ở cơ thể con người như xơ vữa động mạch, ung thư, tiểu đường, tổn thương gan, thấp khớp, đục thủy tinh thể, rối loạn thần kinh trung ương….

Nguyên nhân hình thành Oxidative stress

Việc mất cân bằng quá trình hình thành các gốc tự do có oxy hóa do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Chế độ sinh hoạt, ăn hoạt thiếu khoa học

Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có nguồn gốc không rõ ràng, các đồ ăn nhanh: chiên, rán, nhiều dầu mỡ, thức ăn đóng hộp, rượu bia, các chất kích thích…. Mặt khác, việc đi ngủ không đúng giấc, lười vận động, sẽ làm cho quá trình tấn công của các gốc tự do vào cơ thể bạn được nhanh và nhiều hơn.

Việc tiêu thụ quá nhiều đồ ăn nhanh sẽ tăng khả năng sản sinh oxidative stress

Căng thẳng về mặt tinh thần

Không phải dĩ nhiên mà ông bà ta có câu: “Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ”. Khi  tinh thần bạn lo lắng, căng thẳng, stress, buồn phiền…thì đồng nghĩa bạn đã rước một mối nguy hại vào cơ thể.

Căng thẳng quá độ sẽ khiến cho oxidative tấn công nhiều hơn vào các tế bào khỏe mạnh

Ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường

Khi các vấn đề chất thải, khí thải của các nhà máy, khu công nghiệp hay khói bụi…. tia UV cũng góp phần sản sinh nhiều gốc tự do trong cơ thể.

Cơ thể sẽ sản sinh nhiều oxidative stress nếu như tiếp xúc nhiều với môi trường công nghiệp khói bụi

Khi cơ thể không đủ sinh lực để  ngăn chặn loại bỏ kịp thời các gốc tự do thì chúng sẽ phá hủy các tế bào khỏe mạnh trên diện rộng, hậu quả  sẽ nguy hiểm hơn khi trong cơ thể hình thành oxidative stress. Vậy, chúng ta cần làm gì để ngăn chặn các cuộc tấn công nguy hiểm này.

Những tác hại trầm trọng của Oxidative Stress

Thông qua sự sản sinh của các gốc tự do cùng các peroxide, sức khỏe con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điển hình như các thành phần của tế bào là protein, chất béo và DNA bị hư hại nặng nề, kéo theo các bệnh lý nguy hiểm khác (tổn thương gan, thận, đục thủy tinh thể, xơ vữa động mạch, tiểu đường, rối loạn thần kinh trung ương hay thần kinh vận động, hiếm muộn, bệnh phụ khoa, thấp khớp, một số bệnh lý trong thai kỳ...). 

Với rất nhiều bệnh lý như vậy, bài viết này sẽ không đủ cung cấp cho các bạn nguyên nhân và tác động cụ thể đến từng loại bệnh. Tuy nhiên, những tác hại mà nhà thuốc Sumo tổng hợp dưới đây là phổ biến nhất.

Ảnh hưởng đến sinh dục ở nam và nữ giới

Ở nam giới: Với nam giới, tất cả các thành phần của tế bào như lipid, protein, glucid và acid nucleic đều có thể là mục tiêu của Oxidative Stress mà trong đó, lipid vừa là thành phần quan trọng nhất, vừa là thành phần mẫn cảm, dễ bị tổn thương nhất. Oxidative Stress gây tổn thương màng tế bào tinh trùng, từ đó dẫn đến một loạt rối loạn chức năng khác ở hệ thống sinh dục nam giới như: di động, tiếp xúc và hòa màng với noãn trong quá trình thụ tinh. 

Oxidative stress gây ảnh hưởng xấu tới chất lượng tinh trùng của phái mạnh

Thậm chí, Oxidative Stress còn làm tổn thương DNA của tinh trùng bằng cách làm gãy các chuỗi đơn, chuỗi kép DNA, gây đột biến gen làm giảm chất lượng tinh trùng. Thậm chí, khi DNA bị tổn thương nặng còn làm giảm khả năng thụ tinh, giảm tỉ lệ phôi phân chia và chất lượng phôi khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Nguy hiểm hơn nữa, Oxidative Stress gây vô sinh ở nam giới theo hai cách: gây tổn thương màng tinh trùng hoặc gây tổn thương DNA mức độ nặng. 

Ở nữ giới: Còn đối với phụ nữ, theo một số nghiên cứu, những người bị lạc nội mạc tử cung tăng nhạy cảm đối với Oxidative Stress, điều này có thể là một phần nguyên nhân gây giảm khả năng sinh sản ở bệnh nhân này. Nhiều người mắc Oxidative Stress bị sảy thai sớm trước chín tuần, bị tăng Oxidative Stress trong bánh nhau thì sảy thai muộn mười tuần, chưa kể đến những triệu chứng nguy hiểm khác như tiền sản giật, thai chậm phát triển trong tử cung hoặc sinh non.

Oxidative stress có thể là nguyên nhân dẫn tới việc sảy thai sớm

Các chứng bệnh thần kinh và căng thẳng oxy hóa

Stress oxy hóa có liên quan đến một số bệnh thần kinh, ví dụ như bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, bệnh xơ cứng teo cơ một bên, bệnh đa xơ cứng, trầm cảm và mất trí nhớ. Một số nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng cho thấy tổn thương oxy hóa ảnh hưởng đến việc mất tế bào thần kinh và sa sút trí tuệ. Cụ thể, β-amyloid, một peptide độc ​​hại thường có trong não của bệnh nhân bị tăng phản xạ tự phát, được tạo ra do tác động của các gốc tự do, thậm chí còn là tác nhân gây thoái hóa thần kinh trong quá trình hình thành và phát triển tăng phản xạ tự phát.

Oxidative stress là tác nhân gây thoái hóa thần kinh

Chứng bệnh đường hô hấp

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các bệnh phổi như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), được xác định bởi tình trạng viêm mạn tính toàn thân và cục bộ, có liên quan đến stress oxy hóa. Các chất oxy hóa có khả năng gây nên phản ứng viêm thông qua việc kích hoạt các kinase (là enzym xúc tác cho việc chuyển các nhóm phosphate từ các phân tử năng lượng cao với cung cấp phosphate đến các phân tử đích cụ thể) khác nhau liên quan đến các con đường và yếu tố phiên mã như NF-kappa B và AP-1.

Một số bệnh hô hấp ở người có nguyên nhân từ oxidative stress

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là một rối loạn viêm mãn tính ảnh hưởng đến khớp và các mô xung quanh, đặc trưng bởi các đại thực bào và sự thâm nhập tế bào T được hoạt hóa. Các gốc tự do tại vị trí viêm đóng một vai trò liên quan trong cả khởi phát và tiến triển của hội chứng này, thể hiện qua việc tăng nồng độ isoprostane và prostaglandin trong dịch khớp của những bệnh nhân bị ảnh hưởng.

Bệnh ung thư

Tổn thương DNA do oxy hóa là một trong những yếu tố kích thích gây ra sự phát triển ung thư. Ung thư có thể được thúc đẩy sự nhiễm sắc thể bất thường và sự hoạt hóa gen sinh ung thư xác định bởi Oxidative Stress. 

Một số căn bệnh ung thư xuất phát từ việc tổn thương DNA là do oxidative stress

Các gốc DNA thủy phân là sản phẩm phụ phổ biến của quá trình oxy hóa DNA và được coi là một trong những sự kiện có liên quan nhất trong quá trình sinh ung thư hóa học. Sự hình thành của những loại sản phẩm bổ sung này làm suy yếu sự phát triển bình thường của tế bào bằng cách thay đổi cấu trúc phiên mã sinh lý và gây ra đột biến gen.

Cách phòng ngừa Oxidative Stress cực dễ dàng

Nguy hiểm là thế, liệu chúng ta có thể chống lại Oxidative Stress hay không? Câu trả lời chỉ có thể là cố gắng duy trì một cơ thể khỏe mạnh dựa trên cơ chế ăn uống và sinh hoạt lành mạnh mà thôi. 

Thứ nhất, bạn có thể dễ dàng bảo vệ mình khỏi mối đe dọa này chỉ bằng việc ăn thật nhiều rau xanh, hoa quả có chất chống oxy hóa. Bạn có thể tham khảo một số loại thực phẩm có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ sau đây: Quả việt quất, gạo lứt, táo, chuối, súp lơ (bông cải xanh), đậu thận, lúa mạch,... 

Quả việt quất có thể chống lại oxidative stress vô cùng hiệu quả

Những loại thực phẩm này vừa cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết nuôi sống cơ thể người, vừa phòng ngừa Oxidative Stress lại giúp bạn có một làn da khỏe mạnh, căng mịn với thân hình chuẩn chỉnh. Vậy còn suy nghĩ gì nữa mà không bắt đầu thực hiện chế độ ăn ngay hôm nay?

Thứ hai, hãy cố gắng duy trì sự lạc quan, hạnh phúc. Kể cả một chế độ ăn nghiêm ngặt hay môi trường sống lý tưởng cũng không thể giúp bạn thoát khỏi “móng vuốt” của Oxidative Stress chính bởi tận sâu bên trong, bạn đã không hạnh phúc. 

Việc suy nghĩ tích cực sẽ giúp bạn chống lại được tác hại của oxidative stress

Hãy luôn nhớ rằng những người bi quan, căng thẳng thì có tuổi thọ ngắn hơn những người vô lo, vô nghĩ. Có thể điều này thật khó để bạn thay đổi nếu hiện nay, cuộc sống của bạn không giống như mình mong muốn. Tuy nhiên, chúng ta luôn có thể từ từ thích nghi với mọi thứ xung quanh, học cách chấp nhận hay tự tạo niềm vui nho nhỏ cho mình. 

Thứ ba, hãy cố bảo vệ sức khỏe khỏi tác động từ bên ngoài. Bởi tia cực tím hay ô nhiễm môi trường đều là tác nhân gây nên chứng bệnh Stress này, khi đi ra ngoài đường bạn cần đeo khẩu trang, kính chống bụi, bôi kem chống nắng và mặc áo chống nắng cẩn thận (không nên chọn áo màu quá sẫm hoặc màu trắng) nhất là khi ra đường sau 9h sáng và không nên ra ngoài đường vào buổi tối ở những nơi gần nhà máy, xí nghiệp. 

Hãy bảo vệ cơ thể tránh tiếp xúc nhiều với tia cực tím

Thứ tư, uống nước Ion kiềm. Nói một cách dễ hiểu, đây là thứ nước chứa nhiều hidro phân tử, một loại chất chống oxy hóa hiệu quả. Và theo nghiên cứu uống 1.5l nước Ion kiềm bằng ăn 756 quả chuối, 516 quả táo, 38 củ cà rốt cộng lại nữa đấy và thậm chí còn có tác dụng mạnh hơn trà xanh. Các hidro phân tử này khi được hấp thu vào trong cơ thể sẽ tìm và tiêu diệt tận gốc các gốc tự do gây nguy hại cho cơ thể. Từ đó, các loại bệnh hiểm nghèo khác cũng bị bài trừ tuyệt đối.

Bổ sung nước ion kiềm để đảm bảo cơ thể luôn khỏe mạnh

Như vậy, qua bài viết trên của botchumngay.vn mọi người đã nắm được đầy đủ thông tin về Oxidative stress là gì cũng như những vấn đề sức khỏe có liên quan. Hãy tham khảo cách phòng bệnh, có lối sống khoa học hơn để giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, giữ gìn sức khỏe chung của bản thân và gia đình!

Xem thêm các bài viết liên quan: